Mutfakta Sürdürülebilirlik için Öneriler

Sürdürülebilir bir mutfak oluşturmak kendi yaşam tarzınıza uygun bir mutfak felsefesi benimsemekle başlar. Mutfak felsefeniz sadece sağlıklı ve besleyici olmakla kalmayıp aynı zamanda çevre dostu ve sürdürülebilir olmayı da içermelidir. Sürdürülebilir mutfak alışkanlıkları mutfakta kullanılacak malzeme seçiminden haftalık alışveriş listesine, yemek pişirme tekniklerinden su kullanım alışkanlıklarına, pişirme-soğutma yöntemlerinden mutfak atıklarını minimize etmeye kadar çok geniş bir alanı kapsar. Bu yazımızda size sürdürülebilir yaşam tarzınıza uygun sürdürülebilir mutfak alışkanlıkları edinmeniz için uygulanabilir tavsiyeler bulabilirsiniz. 

Sürdürülebilir Mutfak için Dikkatli Alışveriş Yapmak 

Sürdürülebilir mutfak için dikkatli ve bilinçli alışveriş yapmak alacağınız önlemlerin ilk sırasında olmalıdır. Başlangıç olarak mutfak tasarımında kullanılan malzemelerin ve beyaz eşyaların sürdürülebilir olmasına dikkat edebilirsiniz. Mutfak tasarımınızda ahşap, doğal taş, mermer yüzeyler, çelik aksamlar kullanmak ayrıca enerji sarfiyatı A ya da B sınıfı olan beyaz eşyalar kullanmak sürdürülebilir mutfak için önemli bir başlangıç adımıdır. 

Mutfak eşyası alışverişlerinizde daha sürdürülebilir olmak için ikinci adım mutfakta sıklıkla kullanılan ekipmanlar, bardak, tabak, tencere gibi ürünlere dikkat etmektir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta hem sürdürülebilir hem de sağlıklı ürünler tercih etmektir. Mutfakta plastik kaplar kullanmamak gerekir. Plastik ürünler çevreye zararlı olduğu gibi özellikle sıcak işlem alanlarında sağlık için de oldukça zararlıdır. Benzer şekilde pişirme kaplarında çelik ya da cam kullanmak hem sürdürülebilirlik hem de sağlıklı yaşam için tavsiye edilir. 

Sürdürülebilir mutfak alışverişinin üçüncü önemli kriteri sürekli yapılan mutfak erzak alışverişleridir. Haftalık düzenli alışveriş listesi yapıp ihtiyacınız kadar satın almak oluşacak atıkları azaltır. Taze meyve ve sebze alışverişlerinde yerel pazarları, organik çiftlikleri ve butik üreticileri tercih etmek hem temiz içerikli ürün tüketmenize hem de yerel ekonomiyi canlı tutmanıza yardımcı olur. Özellikle büyük marketlerden plastik ambalajlara sarılmış sebze ve meyvelerin satın alınmasının sağlık anlamında hiçbir faydası olmadığı gibi çevresel anlamda zararlı olduğu bir gerçektir. Ambalajlı mutfak erzak ürünlerinde ise cam, kâğıt ya da bez gibi ambalajları tercih edebilirsiniz. 

Mutfakta su tüketimini doğru yönetmek sürdürülebilir mutfak için atacağınız önemli bir adımdır. Su tüketimini daha çevreci hale getirmek için bulaşık makinesi kullanmak, çok köpüren ve kimyasalı fazla temizlik ürünlerinden uzak durmak, kirli yağları lavabo yerine çöpe dökmek alacağınız basit ama etkili önlemlerdir. Ayrıca sağlığınız için pet şişe ya da damacana gibi ortamlarda satılan suları tüketmek yerine mutfağınıza yerleştireceğiniz kaliteli bir filtre ile musluktan akan suyu tüketmek sağlık yanında sürdürülebilirlik açısından da etkili olacaktır. 

Son olarak mutfağınızda uygunluk var ise evinize satın alabileceğiniz küçük bir kompost cihazı ile yemek atıklarınızı gübreye çevirip evinizdeki ve bahçenizdeki bitkiler için doğal gübre elde edebilirsiniz. 

Sürdürülebilir Mutfak için İhtiyaçtan Fazlasını Almamak 

İhtiyaç duyulandan fazlasını almak sadece bireysel ekonomik kayıplara neden olmakla kalmaz aynı zamanda doğal kaynakların gereksiz yere tüketilmesine ve bu sebeple de çevre üzerinde olumsuz etkiler yaşanmasına neden olur. Özellikle gıda israfı, bu durumun en çarpıcı örneklerinden biridir. Birçok insanın alışveriş yaparken aşırı miktarda gıda satın alması bu gıdaların tüketilemeden atılmasına, israfına neden olur. Bu da kaynakların sınırlı olduğu dünya için ciddi bir sorundur. Birleşmiş Milletlerin 2021 Dünya İsraf Endeks Raporuna göre dünyada her yıl 931 milyon ton gıda israf edilmektedir. Bu israf para kaybına neden olmakla birlikte üretim ve taşıma süreçlerinde kullanılan doğal kaynakların da gereksiz yere tüketilmesine yol açar. 

Gıda israfının yanı sıra fazla alışveriş yapmak ve gereksiz ürünleri satın almak, atık yönetimi ve geri dönüşüm sistemlerini de olumsuz etkiler. Daha fazla tüketim, daha fazla ambalaj ve atık demektir. Bu atıklar geri dönüşüm sistemlerine dönse bile geri dönüşüm süreçleri de büyük miktarda enerji ve kaynak tükettiği için çok da masum değildir. Bu yüzden gereksiz tüketim ve atık üretimini azaltarak sürdürülebilir dünya için katkıda bulunabiliriz. 

Sadece gerçekten ihtiyacınız olanları satın almak, satın alınanları doğru bir şekilde muhafaza etmek, fazla gelenleri çevremiz ile paylaşmak gibi basit önlemler ile gereksiz tüketimi ve israfı önleyebilirsiniz. Ayrıca doğal kaynakların daha verimli kullanılmasına katkıda bulunmak için ambalajsız veya minimal ambalajlı ürünleri tercih edebilirsiniz. Bu küçük adımlar hem bütçenizin hem de çevrenin korunmasına yardımcı olacaktır. 

Sürdürülebilir Mutfak için Gıdaları İyi Saklamak

Gıdaları iyi saklamak sürdürülebilir bir mutfak için temel önlemlerden biridir. Bu konuda faydalı olabilecek bazı pratik bilgiler ve örnekler aşağıdaki gibidir:

1. Uygun Saklama Koşulları: Yiyeceklerinizi doğru bir şekilde saklamak için uygun saklama koşullarını bilmek önemlidir. Örneğin, bazı meyve ve sebzelerin buzdolabında saklanması gerekirken, bazıları oda sıcaklığında muhafaza edilmelidir. Domates, patates gibi oda sıcaklığında saklanması gereken sebzeler, buzdolabında saklanırsa tadını kaybedebilir ya da zencefil gibi bir kök sebze buzdolabından saklandığında gözle görülmeyen mikro organizmalar üretebilir. Bakliyat pirinç gibi ürünler cam kavanoz ya da bez torbalarda saklanırsa daha uzun süre taze kalırlar.  

2. Hava Geçirmez Kaplar: Yiyecekleri hava geçirmeyen veya vakumlu kaplarda saklamak bozulmalarını önlemek için önemlidir. Bu tür kaplar, yiyeceklerin hava ile temasını engeller ve böylece tazeliklerini daha uzun süre korumalarına yardımcı olur. Örneğin, peynir, tereyağı ya da kesilmiş meyve dilimleri vakumlu kaplarda saklanırsa uzun süre taze kalır ve sağlıkla tüketilebilir. 

3. Buzdolabı Düzeni: Buzdolabınızı düzenli bir şekilde kullanarak ve içerisindeki yiyecekleri doğru bir şekilde yerleştirerek saklama süresini uzatabilirsiniz. Örneğin, süt ve süt ürünleri buzdolabının daha soğuk bölümlerinde, sebzeler ise nemli bir ortamda, yumurtalar daha az soğuk olan kapı bölümlerinde saklanmalıdır.

4. Balmumu Bezleri ve Silikon Kalıplar: Yiyecekleri saklamak için plastik poşetler ya da plastik filmler yerine balmumu bezleri kullanabilirsiniz. Fırında kullanılan fırın poşeti yerine cam kaplar, yağlı kâğıt yerine silikon kaplar ya da silikon tepsi kaplaması kullanarak daha çevreci alternatifler kullanmış olursunuz. 

5. Artıkları Değerlendirme: Yiyecek artıklarını değerlendirerek hem atık miktarını azaltabilir hem de mutfak masraflarınızı düşürebilirsiniz. Örneğin, haftalık yemek planınızda kullandığınız sebzelerin kabuklarını veya saplarını çorbalar veya soslar için kullanabilirsiniz. Atık ekmekleri kruton yaparak ya da süt ile nemlendirip omletlere katarak değerlendirebilirsiniz. Böylece, yiyecek atıklarını minimumda tutarak çevreye olan etkinizi artırabilirsiniz.

6. Tazeleme Teknikleri: Eğer yiyeceklerinizin tazeliği azalmaya başladıysa onları tekrar canlandırmak için bazı teknikler deneyebilirsiniz. Örneğin, kuruyan ekmek dilimlerini fırında hafifçe ısıtarak tazeliğini geri kazandırabilir veya solmuş yeşillikleri su dolu bir kaba koyarak canlandırabilirsiniz.

Gıdaları iyi saklamak sadece israfı önlemekle kalmaz aynı zamanda bütçenizi korumanıza ve çevreye olan etkinizi artırmanıza yardımcı olur. Bu pratik bilgileri uygulayarak mutfak masraflarınızı azaltabilir ve daha sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimseyebilirsiniz.

Sürdürülebilir Mutfak için Fazlalıkları Çöpe Atmamak 

Fazlalıkları çöpe atmak sadece yiyecek atığı değil aynı zamanda zaman, para ve doğal kaynakların israfına neden olan bir davranıştır. Her bir atık, onu oluşturmak için harcanan emek, enerji ve kaynakların bir türüdür. Örneğin, bir yemeği fazla pişirip ardından çöpe atmışsanız hem o yemeğin malzemelerini satın almak için harcadığınız para ve zamanı hem de pişirmek için harcanan enerjiyi israf etmiş olursunuz. Ayrıca, atığın çöpe gitmesiyle birlikte bu, malzemelerin ve doğadan alınan kaynakların da boşa gitmesi demektir.

Yiyeceklerin planlanması ve artıkların değerlendirilmesi, mutfakta daha sürdürülebilir bir yaklaşım benimsemenin önemli adımlarıdır. Öncelikle, alışveriş yapmadan önce bir yemek planı oluşturmak ve alışveriş listesini buna göre düzenlemek, gereksiz alışverişin önüne geçer ve dolayısıyla yiyecek atıklarını azaltır. Ayrıca, bu planlama sürecinde, buzdolabında veya dolaplarda bulunan yiyecekleri gözden geçirerek, bozulma riski taşıyanları öncelikli olarak tüketmek önemlidir. Böylece, taze kalma süresi kısa olan yiyeceklerin çöpe gitme olasılığı azalır.

 

Geri dönüşüme uygun olanları geri dönüştürmek veya kompost yapmak gibi alternatiflerle, atıklarınızı minimum düzeyde tutabilir ve doğal kaynakların daha verimli kullanılmasına katkıda bulunabilirsiniz. Örneğin, plastik, cam veya karton gibi malzemeleri geri dönüşüm kutularına atarak geri dönüşüm sürecine katkıda bulunabilirsiniz. Ayrıca, organik atıkları kompost yaparak doğal gübre elde edebilir ve bu gübreyi bahçe veya saksılarda kullanarak bitkilerinizi besleyebilirsiniz. Bu sayede, atıklarınızı minimumda tutarak çevre kirliliğini azaltırken, doğal kaynakların daha verimli kullanılmasına da katkıda bulunursunuz. 

Sürdürülebilir Mutfak için Hazır Gıdalardan Uzak Durmaya Çalışmak

Hazır gıdalardan uzak durmak, sağlığınızı korumanın yanı sıra çevreniz üzerinde de olumlu etkiler yaratır. Ev yapımı yemekler işlenmiş ve katkı maddesi içeren hazır gıdalara kıyasla daha sağlıklı ve besleyicidir. Bu yemekler, genellikle taze malzemelerle hazırlandığı için daha fazla vitamin, mineral ve besin içerirler. Ayrıca, evde yemek yapmak, paketleme ve işleme aşamalarında ortaya çıkan ambalaj atıklarını azaltarak çevre dostu bir yaklaşımı destekler. 

Ev yapımı yemekler aynı zamanda sürdürülebilirlik felsefenize uygun olarak, yerel ve mevsiminde üretilen malzemeleri kullanmanızı sağlar. Yerel üretim, taşıma maliyetlerini azaltır ve karbon ayak izini düşürür. Mevsiminde üretilen malzemeler ise doğal olarak daha taze ve besleyicidir. Bu şekilde, ev yapımı yemeklerle sadece kendi sağlığınızı değil, aynı zamanda doğal kaynakların daha etkin kullanılmasına da katkıda bulunursunuz. 

Sürdürülebilir Mutfak için Yerel Üreticileri Tercih Etmek

Mutfak alışverişinde yerel üreticileri tercih etmek ve desteklemek, hem ekonomik hem çevresel hem de toplumsal açıdan da büyük önem taşır. Yerel ürünlerin satın alınması, birçok farklı alanda olumlu etkiler yaratır.

Öncelikle, yerel ürünlerin tercih edilmesi, taşıma maliyetlerinin azalmasına ve dolayısıyla karbon ayak izinin düşmesine katkı sağlar. Yerel olarak üretilen ürünler, genellikle uzak mesafelere taşınmaz ve bu da enerji tüketimini ve çevresel etkiyi azaltır. Örneğin, yerel bir çiftlikten aldığınız sebzeler, uzun mesafeler boyunca taşınan ve paketlenen endüstriyel ürünlere kıyasla daha az enerji tüketir.

Ayrıca, yerel üreticileri desteklemek, yerel ekonomiyi canlandırır ve topluluğunuzun bağlarını güçlendirir. Yerel olarak üretilen ürünleri satın almak, yerel çiftçilere doğrudan destek olmanın yanı sıra, küçük işletmelerin büyümesine ve yerel pazarların canlanmasına da katkı sağlar. Bu da toplumun ekonomik ve sosyal olarak daha güçlü hale gelmesine yardımcı olur.

Yerel ürünler aynı zamanda genellikle daha taze ve besleyicidir. Çünkü yerel ürünler, hasat edildikten sonra hemen tüketiciye ulaşır ve bu da tazeliklerini korumalarını sağlar. Ayrıca, yerel olarak yetiştirilen ürünler genellikle daha az işlenmiştir ve bu da besin değerlerini korur. Dolayısıyla, yerel ürünlerin tercih edilmesi sağlık açısından da faydalıdır. 

Sürdürülebilir Mutfak için Ekolojik Ürünleri Tercih Etmek 

Ekolojik ürünleri tercih etmek, doğal kaynakların korunması ve çevrenin daha az zarar görmesi için kritik bir adımdır. Organik tarım yöntemleri geleneksel tarımın aksine, kimyasal gübreler ve zararlı pestisitlerin kullanımını minimum düzeye indirir. Bu da toprağın verimliliğini artırır, doğal su kaynaklarının kirlenmesini önler ve biyoçeşitliliği destekler.

Geleneksel tarımda kullanılan kimyasal gübreler ve pestisitler, toprağın yapısını bozar ve besin değerini azaltır. Organik tarım ise doğal yöntemlerle toprağın beslenmesini sağlar ve toprağın verimli kalmasını sağlar. Bu sayede organik tarım yöntemleri uzun vadede tarım alanlarının sürdürülebilirliğini sağlar ve toprak erozyonu gibi sorunların önüne geçer. Ayrıca organik ürünler genellikle daha besleyici ve lezzetlidir. Çünkü organik tarım yöntemleri, toprağın sağlığını korur ve bitkilerin doğal büyüme döngüsünü destekler. Bu da organik ürünlerin daha fazla besin ve aroma içermesine yol açar. Örneğin, organik domateslerin tadı daha yoğun ve aromatiktir, çünkü toprakta doğal olarak yetişmiş ve kimyasal müdahalelere maruz kalmamıştır. 

Ekolojik ürünleri tercih sadece sebze-meyve alışveriş ile sınırlı değildir. Mutfakta kullanılan tüm sarf malzemeler, cihazlar, aletler, kaplar, tabak-bardak gibi ürünlerde de ekolojik ve sağlıklı ham maddeden üretilen ürünleri tercih etmek büyük fayda sağlar. 

Sürdürülebilir Mutfak için Fazla Su Tüketiminden Kaçınmak 

Fazla su tüketiminden kaçınmak, doğal su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir bir su döngüsünün sürdürülmesi için kritik bir adımdır. Suyun azalması veya bozulması, doğal ekosistemlerin dengesini bozabilir ve birçok canlı türü için yaşam alanlarını tehdit edebilir. Bu nedenle, su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi ve tüketimin kontrol altına alınması çok önemlidir. 

Sürdürülebilir bir mutfakta doğru su tüketimini sağlamak için dikkat etmeniz gereken birkaç unsur şöyledir: 

• Bulaşık yıkarken az su tüketmek, mümkünse bulaşık makinesi kullanmak 

• Kızartma yağlarının lavaboya değil çöpe atılması 

• Kullanılan bulaşık ve temizlik deterjanlarının çok köpüren ve güçlü kimyasallardan oluşmaması, kolay durulanan, temiz içerikli ürünlerin tercih edilmesi

• İçme suyunun filtre edilerek içilmesi sayesinde damacana suyun yarattığı çevresel kirliliğin azaltılması 

Sürdürülebilir Mutfak için Kompost Yönetimi Kullanmak 

Mutfakta kompost yöntemi kullanmak, sadece organik atıkları değerlendirerek doğal gübre elde etmenin yanı sıra atık miktarını azaltmanın etkili bir yoludur. Kompost yapmak, mutfaktan gelen organik atıkların doğal olarak ayrışmasını sağlayarak toprağın beslenmesine katkıda bulunur. Bu sayede, atıkların çöp olarak değil de verimli bir şekilde kullanılması sağlanır ve doğal kaynakların daha etkin bir şekilde kullanılmasına yardımcı olunur. Bunun için satın alabileceğiniz ev tipi bir kompost cihazı ile hem atıklarınızı azaltıp hem de organik gübre yaratabilirsiniz. 

BonaLiva’da alışveriş tercihlerinizde sürdürülebilir ürünlere kolayca ulaşabilmeniz için Sürdürülebilir Yaşıyorum kategorisini ziyaret etmeniz ve tercihlerinizi buradan yaparak sürdürülebilir dünyaya katkı yapmanız çok kolaydır. BonaLiva olarak tüm süreçleri titizlikle inceleyerek bünyemize kattığımız marka ve ürünler ile bilinçli alışveriş yapmak artık çok kolay.